ቅዱስ ያሬድ ዜማውና 1500ኛ አመት መታሰቢያ ክፍል ሶስት

ከባለፉት ሁለት ክፍሎች የቀጠለ

(ደቂቀ ናቡቴ መስከረም 14/2005)ቅዱስ ያሬድ ቀደምት የዜማ ምልክት ደራሲ መሆኑንም ጭምር ቤተ ክርስቲያን ለአለም የምታሳውቅበት ጊዜ ቢኖር ይህ 1500ኛ መታሰቢያ አመት ይመስለኛል ለዚህ የተቀደሰ ተግባር ደግሞ እያንዳንዳችን ከዛሬ ጀምረን በየአጥቢያችን ታላላቅ በአላትን ተንተርሰን የሚዘከርበትን ሁኔታዎችን መፍጠር ይገባል ከመስቀል በዓል አከባበር ቢጀምር ባዮች ነን፡፡ ሀገራችን ኢትዮጵያ የዘመናት ዑደት ስፍር ቀምር የራሷን  ዜማ ያደላደለች አፍሪካዊት እመቤት ናት ብንል ጽልመት ሊጋርደው የማይችለው ገሀድ ነው፡፡ 

የቅዱስ ያሬድ የዜማ ድርሰቶች 

የቅዱስ ያሬድ የዜማ ድርስቶች በአምስት ይከፈላሉ እነዚህም ድርሰቶች አምስት ፅዋትወ ዜማ በመባል ይጠራሉ ፡፡ እነርሱም ድጓ፣ ጾመ ድጓ፣ ዝማሬ፣ መጽስዕትና ምዕራፍ ይባላሉ፡፡ ነገር ግን አንዳንድ የቤተክርስቲያናችን መጽሐፍት ላይ የቅዱስ ያሬድ ድርስቶችን በዜማ ይተበhል ደረጃ ልዩነት እና አንድነት ያላቸውን በመከፋፈል አራት ይላሉ አነርሱም ድጓ ፣ ቅዳሴ ፣ ዝማሬ እና መዋስዕት ይላሉ   ይህን የሚሉት ድጓ ፣ጾመ ድጓ እና ምዕራፍ አንድ አይነት የዜማ ይትበሀል ስላላቸው እንደ አንድ ስለሚቆጥሯቸው በድጓ ውስጥ ስለሚያጠቃልሏቸው በመሆኑ አምስት ከሚሉት ጋር የሚጋጭ አይሆንም፡፡

·         ድጓ፡- ከጽሕፈቱና ከምልክቱ ብዛትና ክሳት የተነሳ ረቂቅ እስተግብዕ /ስብስብ/ ይባላል፡፡  ምክንያቱም የዓመቱን በዓላትና የሳምንቱ መዝሙራት ተሰብስበው ስለሚገኙ ነው፡፡ ድጓ ስብስብ ሙሾ፣ ቁዘማ መዝሙር፣ ሐዲስ፣ ፍፁም ማለት ነው ድጓ የቤተ ክርስቲያን ዜማ መድብል ሲሆን በውስጡ አራት ክፍሎች አሉ እነርሱም፡-

1.    ድጓ ዮሐንስ - ስለ መጥምቁ ዮሐንስ የሚናገር ሲሆን፣ የዮሐንስን መንገድ ጠራጊነት የሐዲስ ኪዳንን መሸጋገርያነት አንስቶ የዘመረበት ነው የሚዘመርበትም ወቅት ከመስከረም 1  እሰከ ኅዳር 30  

2.    ድጓ አስተምሕሮ - ጌታችን ያሰተማረውን ትምህርት ያደረገውን ተዐምራት     የሚያነሳ ነው ማቴ.5፡2፣  ማር1፡ 39 የሚዘመርበት ወቅትም ከታህሳስ 1 እስከ መጋቢት 30፡፡

3.ድጓ ጾም - የድጓው ሦስተኛ ክፍል በዓቢይ ጾም የሚባል ነዉ፡፡

4.    ድጓ ፋሲካ - የጌታችንን ለዓለም ቤዛ ወይንም ፋሲካ ሽግግር ራሱን መስጠቱን ያነሳል የዕርገትን የጰራቅሊጦስንና የክረምትን ነገር ያነሳል የሚዘመርበት ወቀትም ከሚያዝያ/ከትንሳኤ/ እሰከ ጳጉሜን መጨረሻ፡፡

የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያን ተግዳሮቶቿስ ምንድናቸው??? በክርስቶስ ደም የተመሠረተች ቤተክርስቲያን ልዕልናዋ ተጠብቆ ይቀጥል ዘንድ ምን ይጠበቃል ??

• የስድስተኛው ፓትርያርክ ምርጫና መሰል ጉዳዮች በጥቅምቱ ቅ/ሲኖዶስ ምልዓተ ጉባኤ ይወሰናል::
• ቅዱስ ሲኖዶስ ከፓትርያርክ ምረጫ ጋር በተያያዘ ለቤተ ክርስቲያኗ ወሳኝ ጉዳዮችን እንደሚያስተላልፍ ይጠበቃል፡፡
  

(ደቂቀ ናቡቴ መስከረም 12/2005) ኢትዮጵያ ታላላቅ ቅዱሳንን ያፈራችበትን ወርቃማ ዘመንን ለመድገም ከአሁን የተሻለ ታላቅ አጋጣሚ ይመጣል ተብሎ መቼም የሚጠብቅ አይሆንም፡፡ ፈር ያጡት ሰርዓቶቻችን መስመር የሚይዙበት ፣ ምንም ስርዓት ያልተሰራላቸው ጉዳዮች አዲስ ስርዓት ተዘርግቶላቸው የወደፊት መጭውን እድል የምትወስንበት ፣ እንደ ግመል ያበጡትን ከፍተኛ ችግሮቻችንን የሚወገዱበት ፣ የምንፈታበት ጊዜ ከዚህ የተለየ አጋጣሚ ምቹ ሊመጣ? የእነ አቡነ ተክለሃይማኖት ወርቃማዎቹ ጊዜያት ዛሬ ላለነው ትውልድ ሲናፈቁን የሚኖሩ ቢሆንም እንዲህ ያሉ ትውልድን የምንፈጥረው እጅ ለእጅ ተያይዘን ተከባብረን በአንዲት ቤተክርስቲያን ያለሰለሰ ጥረት ስናደርግ ፣  ስርዓቶቿን ስናስጠብቅና ስንጠብቅ ፣ ማንም እንዳሻው ሲፈነጭ አይቶ ዝም እየተባለ የሚታይበትን ጊዜ ሲከስም መሆነ ግልጽ ነው፡፡  

በዚህ አጋጣሚ ይህ ጊዜ ካለፈን እና መሠረታዊ ችግሮቻችንን ሳናስተካክል የነበረው ስርዓት አለብኝነት ይቀጥል ብለን ዝም ካልን ግን ምን አልባትም ለቤተክርክስቲያናችን ጥቁር አሻራ አስቀምጠን እንዳልፍ ከፍተኛ ጥንቃቄ ማድረግ ይኖርብናል፡፡ በተለይ ደግሞ የዘረኝነትና የፍቅረ ነዋይ ችግሮች መጥራት ካልቻሉ አደጋው የከፋ ይሆናል፡፡
የውስጥ ችግሮቻችን ምንም ብዙ ቢሆኑም ትኩረት ወስድን እያንዳንዱ ስርዓት እንዲስተካከል ካደረግን በአንድ ሀሳብና በአንድ ልብ ሆነን ከውጪ ጠላቶቻችን የሚመጣብንን የሰማዕትነት ጊዜያት እየናፈቅን ብሩህ ዘመንን እያየን በቃለ እግዚአብሔር የታነጸ ታላቅ ዜጋ ፣ ትውልድ የምንፈጥርበት ጊዜ ሩቅ አይሆንም፡: በዚህ ረገድም የግብጽ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያንን አርአያነት ለእኛም ይህ ተስፋ ይሆናል፡፡

በክርስቶስ ደም የተመሠረተች ቤተክርስቲያን ልዕልናዋ ተጠብቆ እንዲቀጥል ከምዕመናን ምን ይጠበቃል ?? ተግዳሮቶቿስ ምንድናቸው???

(ደቂቀ ናቡቴ መስከረም 11/2005) የምህላው ጊዜ ተፈፅመዋል ዛሬ ላይ በአንድ ልብ ሆነን ስላ ቤተ ክርስቲያናችን የልዕልና አና ብሩህ ጊዜን እናልማለን፡፡  

ለኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያን የሕዳሴ ዘመን:: ኢትዮጵያ ታላላቅ ቅዱሳንን ያፈራችበትን ወርቃማ ዘመንን ለመድገም ከአሁን የተሻለ ታላቅ አጋጣሚ ይመጣል ተብሎ መቼም የሚጠብቅ አይሆንም፡፡ ፈር ያጡት ሰርዓቶቻችን መስመር የሚይዙበት ፣ ምንም ስርዓት ያልተሰራላቸው ጉዳዮች አዲስ ስርዓት ተዘርግቶላቸው የወደፊት መጭውን እድል የምትወስንበት ፣ እንደ ግመል ያበጡትን ከፍተኛ ችግሮቻችንን የሚወገዱበት ፣ የምንፈታበት ጊዜ ከዚህ የተለየ አጋጣሚ ምቹ ሊመጣ? የእነ አቡነ ተክለሃይማኖት ወርቃማዎቹ ጊዜያት ዛሬ ላለነው ትውልድ ሲናፈቁን የሚኖሩ ቢሆንም እንዲህ ያሉ ትውልድን የምንፈጥረው እጅ ለእጅ ተያይዘን ተከባብረን በአንዲት ቤተክርስቲያን ያለሰለሰ ጥረት ስናደርግ ፣  ስርዓቶቿን ስናስጠብቅና ስንጠብቅ ፣ ማንም እንዳሻው ሲፈነጭ አይቶ ዝም እየተባለ የሚታይበትን ጊዜ ሲከስም መሆነ ግልጽ ነው፡፡  

በዚህ አጋጣሚ ይህ ጊዜ ካለፈን እና መሠረታዊ ችግሮቻችንን ሳናስተካክል የነበረው ስርዓት አለብኝነት ይቀጥል ብለን ዝም ካልን ግን ምን አልባትም ለቤተክርክስቲያናችን ጥቁር አሻራ አስቀምጠን እንዳልፍ ከፍተኛ ጥንቃቄ ማድረግ ይኖርብናል፡፡ በተለይ ደግሞ የዘረኝነትና የፍቅረ ነዋይ ችግሮች መጥራት ካልቻሉ አደጋው የከፋ ይሆናል፡፡
የውስጥ ችግሮቻችን ምንም ብዙ ቢሆኑም ትኩረት ወስድን እያንዳንዱ ስርዓት እንዲስተካከል ካደረግን በአንድ ሀሳብና በአንድ ልብ ሆነን ከውጪ ጠላቶቻችን የሚመጣብንን የሰማዕትነት ጊዜያት እየናፈቅን ብሩህ ዘመንን እያየን በቃለ እግዚአብሔር የታነጸ ታላቅ ዜጋ ፣ ትውልድ የምንፈጥርበት ጊዜ ሩቅ አይሆንም፡: በዚህ ረገድም የግብጽ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያንን አርአያነት ለእኛም ይህ ተስፋ ይሆናል፡፡

ቅዱስ ያሬድ ዜማውና 1500ኛ አመት መታሰቢያ ክፍል ሁለት

1500ኛ ዓመት የቅዱስ ያሬድን በዓል ምክነያት በማድረግ በክፍል አንድ ስለ ቅዱስ ያሬድ "ሊቁ ቅዱስ ያሬድ ዜማውና 1500ኛ አመት መታሰቢያ ክፍል አንድ" በሚል ርእስ አስነብበናችኋል፡፡ ዛሬ ደግሞ በክፍል ሁለት የቅዱስ ያሬድ የዜማ ስልት በሚል ይዘንላችሁ ቀርበናል፡፡

ሀገራችን ኢትዮጵያን ለጥቁር ሕዝቦች መኩሪያ እንድትሆን ያደረጋት የልጆቿ ሀገር ወዳድነትና ጀግንነትን የተመላው ባህሏ ብቻ ሳይሆን የሃይማኖት፣ የሥነ ዜማ ሀገር መሆኗም መጻሕፍተ ታሪክን ባነበቡ ሊቃውንት አንደበት ብቻ ሳይሆን በማዳመጥ  ትውፊት /ርክክብ/ ለኅብረተሰቡ ኀቡእ ያልሆነ ነገር መሆኑ ነው ፡፡

  ” ለኢትዮጵያ ሰዎችም ምግባቸውን ሰጠሃቸው።” መዝ.74:14 ለኢትዮጵያ ከተሰጡት ታላላቅ ሀብቶች መካከል አንድ በልዩ ስጦታ ከሰማያት ከመላእክት በቀር የትም የማይገኝ እና የተም የሌለ የቅዱስ ያሬድ የዜማ ስልት ነው፡፡  የቅዱስ ያሬድ የዜማ ስልት ግዕዝ ዕዝልና አራራይ በሚባሉ ሦስት የዜማ መደቦች ይመደባሉ፡፡ የሦስቱ መደቦች የዜማ ድምፃቸው አንድ ሲሆን አንድ መሆናቸው የሥላሴን አንድነት የሚያመለክት ነው ፡፡ የዜማ ስልቶች

•        ግዕዝ፡- ግዕዝ ማለት ገአዘ ነፃ ወጣ ማለት ሲሆን በዜማነቱ ሲተረጎም የመጀመሪያ አንደኛ ስልት የቀና ማለት ይሆናል የዜማው ፀባይ ደረቅ ያለና ብዙ እርክርክታ የሌለው ለጉሮሮ ጠንካራ ኃይለኛ በመሆኑ ሊቃውንቱ ደረቅ ዜማ ይሉታል                  

•    ዕዝል፡- የግዕዝ ድርብና ታዛይ ነው ምሳሌነቱ የወልድ ሲሆን ትርጓሜው ፅኑ ማለት ነው፡፡ ጌታችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርሰቶስ ጽንዑ የሆነ መከራን ተቀብሎ እኛን የአዳም ልጆች ማዳኑን ያስረዳናል፡፡ አንድም የመለኮትና የትስብእት ተዋህዶ ረቀቅ ስለሚል  ቀስ በቀስ ሊማሩት እንደሚገባ ያስገነዝባል፡፡

•       አራራይ፡- የሚያራራ፣ ጥዑም ልብን የሚመስጥ ማለት ነው፡፡ የዜማው ስልት ልብን የሚያራራ በመሆኑ ስያሜውን አግኝቷል፡፡ ሐዋርያትን ከበዓለ ጴንጤቆስጤ በኋላ ያረጋጋ ያጽናና እና ጥበዓተ ድፍረት ሰጥቶ  ዓለምን እንዲያጣፍጡ ስላደረገ  አራራይ ዜማ   በመንፈስ ቅዱስ ይመሰላል፡፡

ሊቁ ቅዱስ ያሬድ ዜማውና 1500ኛ አመት መታሰቢያ ክፍል አንድ

ቅዱስ ያሬድ ከአባቱ ከአብዩድ /ይስሐቅ/ ከእናቱ ከክርስቲና /ታውካልያ/ በ505 ዓ.ም. ሚያዚያ 5 ቀን በአክሱም  ተወለደ፡፡ በዚህም መሰረት ታላቁ ቅዱስ ያሬድ በሚመጣው ሚያዝያ አምስት 1500 ዓመት ይሆነዋል ማለት ነው ፡፡ ታዲያ የዚህ ታላቅ አባት ለኢትዮጵያ እና ለቤተ ክርስቲያናችን ካበረከተው ታላቅ የአለም ሀብት አንፃር 1500ኛ አመቱ በታላቅ ድምቀት አመቱን ሙሉ መታሰብ ይኖርበታል ፡፡

መቼም ቢሆን እንዲት ሃገር የራሷ የሆነው ባህሏ / ሥርዓቷ/  የሚያኮራትና ማንነቷንም የሚያንጸባርቅ  በመሆኑ ልትጠብቀውና ከትወልድ ወደ ትውልድ ልታስተላልፈው የባለቤትነት ግዴታዋ ነው ፡፡ በመሆኑም ሀገራችን ኢትዮጵያን ለጥቁር ሕዝቦች መኩሪያ እንድትሆን ያደረጋት የልጆቿ ሀገር ወዳድነትና ጀግንነትን የተመላው ባህሏ ብቻ ሳይሆን የሃይማኖት፣ የሥነ ዜማ ሀገር መሆኗም መጻሕፍተ ታሪክን ባነበቡ ሊቃውንት አንደበት ብቻ ሳይሆን በማዳመጥ  ትውፊት /ርክክብ/ ለኅብረተሰቡ ኀቡእ ያልሆነ ነገር መሆኑ ነው ፡፡

በተጨማሪም ሀገራችን ኢትዮጵያ የዘመናት ዑደት ስፍር ቀምር የራሷን  ዜማ ያደላደለች አፍሪካዊት እመቤት ናት ብንል ጽልመት ሊጋርደው የማይችለው ገሀድ ነው፡፡ 

ይሁን እንጂ እኛ ልጆቿ የትናንቱን ለዛሬ ትውልድ ማበርከት ያልቻልን ይመስላል ፡፡   ለዚህም ነው ትናንት የተነሱ የዜማ ሊቃውንት እነ ሞዛርት ከቅዱስ ያሬድ 1250 ዓመት ብኋላ የተወለዱት በዓለም የዜማ ሊቃውንት ሲባሉ ቀደምት የሆነው ቅዱስ ያሬድ ግን ኢትዮጵያውያን እንኳን ስራውን እንዳንዘክረው ስራዎቹን ተራ ስራ ተደርገው እንዲታዩ የማይፈነቀል ድንጋይ የለም፡፡

አበው ለብዙ ዘመናት ይህን ዜማ  በዜማ ቤቱ፣ በቅኔ ቤቱ በመጻሕፍት ቤቱ እንዳልተጠቀሙበት ሁሉ ዛሬ ግን የአበው ያለህ ብለን  ቅዳሴውን በንባብና በአማረኛ ለውጠን ዜማው እነዲዘነጋ ከፍተኛ አስተዋፅኦ እያደረግን ነው፡፡ ይህ ግን “የቆጡን አወርድ ብላ የብብቷን ጣለች” ሳያሠኝ አይቀርም ፡፡ 

መስቀልና እመቤታችን

በዲያቆን ኅብረት የሺጥላ 

• መግቢያ 

በአንድ ቤተሰብ ውስጥ ለእያንዳንዱ የቤተሰብእ አባል የራሱ የሆነ ቦታ ወይም ደረጃ አለው፡፡ እናት ያላት ቦታ አለ፡፡ አባት ያለው ቦታ አለ፡፡ ልጆች ያላቸው ቦታ ደግሞ ይኖራል፡፡ የልጆች ቦታ እንኳን እንደ እድሜያቸውም ሆነ እንዳላቸው የትምህርት፣ የሥራና የሥነ ምግባር ሕይወት የተለያየ ነው፡፡ የታላቅ ልጅ ቦታ ከታናሽ ይለያል፡፡ይህ ዓይነቱ የመዋቅር ልዩነት በየትም ቦታ ይታያል፡፡ በወታደር ቤት ይህ ልዩነት አለ፡፡ በቢሮና በማናቸውም መድረክ ይህ ዓይነቱ ልዩነት የተጠበቀ ነው፡፡ ሌላው ቀርቶ በአንድ ሰው ውስጥም በአካል ብልቶች መካከል ይህ ልዩነት አለ፡፡ ልዩነቱ የኃላፊነት፣ የወሳኝነትና የአስፈላጊነት መጠንን ይገልጣል፡፡ ይህን ልዩነት ተከትሎ የሚመጣ ነገር ደግሞ አለ፡፡ ይኸውም የክብር ልዩነት ነው፡፡
ንዋያተ ቅድሳትም ሁሉ ክብራቸው የተለያየ ነው፡፡ የሥዕል ክብር ከመስቀል፤ የመስቀል ከታቦት የታቦት ከመንበር፤ የመንበር ከአጎበር፤ የመጻሕፍት ከኩስኩስት፤ የጻሕል ከጽዋዕ ወዘተ የተለያየ ነው፡፡  
ወደ ቅዱሳን ምእመናን ስንመጣ ደግሞ የእግዚአብሔር ልጆች ምእመናን በአንዲት ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ጥላ ሥር ሲኖሩ የራሳቸው የሆነ አሰላለፍ አላቸው፡፡ ይህም በዕድሜና በሌላ ሥጋዊ መመዘኛ ብቻ ሳይሆን በመንፈሳዊ ሚዛን ነው፡፡
ቅዱሳን አንዳቸው ከአንዳቸው በመንፈሳዊ ጸጋና ማዕርግ፣ በክብርም የተለያዩ ናቸው፡፡ ወንጌል እንደገለጠችው ባለ ሠላሳ ፍሬ አለ፤ ባለ ስልሣ ፍሬ አለ፤ ባለ መቶ ፍሬ ደግሞ አለ፡፡ ሐዋርያው ቅዱስ ጳውሎስ ደግሞ ይህን የማዕርግ ልዩነት ሲያስረዳ ‹‹በክብር አንዱ ኮከብ ከሌላው ኮከብ ይለያልና፡፡›› ብሏል፡፡ (1ቆሮ15.41) አበው ‹‹ከጣት ጣት ይበልጣል›› እንዲሉ፡፡ ስለ ክብርና ልዩነት ይህን ሁሉ ያተትነው መስቀልና እመቤታችን በክብር እኩል ናቸውን የሚለውን ጥያቄ ለመመለስ መንደርደሪያ እንዲሆነን ነው፡፡

ፍሬዋን ለመብላት

መውተርተር መግተርተር ይኑርህ መታታት

መማረክ እጅ መስጠት ትሁን ለጠላት

ለማሸነፍ ይሁን ሁሌም ፆም ፀሎት

ርዕይ የሌለህ እንዳትሆን ከንቱ

ንደፍ ተልዕኮህን አሳውቅ በብርቱ

ይታይሃልን በጭላንጭል ክፍቱ